PM Awas Yojana Rules पंतप्रधान आवास योजना ग्रामीण (PMAY-G) अंतर्गत सध्या देशभरात घरकुलासाठी पात्र लाभार्थ्यांची निवड करण्यात येत आहे. सरकारकडून ही योजना अधिकाधिक गरजू आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल कुटुंबांपर्यंत पोहोचावी यासाठी पात्रतेच्या अटींमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले आहेत.
योजनेच्या सुरुवातीस लाभ मिळवण्यासाठी एकूण 13 निकषांची पूर्तता आवश्यक होती, मात्र आता ही अटी 10 पर्यंत मर्यादित करण्यात आल्या आहेत. यामुळे पूर्वी जे अर्जदार अपात्र ठरत होते, त्यांनाही आता घरकुलासाठी अर्ज करण्याची संधी मिळणार आहे. विशेषतः, मासिक उत्पन्नाची मर्यादा वाढवून 15,000 रुपये करण्यात आली आहे, हे मध्यमवर्गीय व गरीब कुटुंबांसाठी दिलासादायक पाऊल आहे.
पूर्वी 2011 मध्ये झालेल्या सामाजिक-आर्थिक व जातनिहाय जनगणनेतील माहितीच्या आधारे पात्रता ठरवली जात होती. त्या वेळी मासिक उत्पन्नाची कमाल मर्यादा 10,000 रुपये होती आणि विविध सामाजिक व आर्थिक निकषांची पूर्तता गरजेची होती. योजनेत पात्र ठरल्यानंतर सामान्य लाभार्थ्याला 1.20 लाख रुपये तर डोंगराळ भागातील लाभार्थ्यांना 1.30 लाख रुपये घरकुल अनुदान म्हणून दिले जात होते.
PM Awas Yojana Rules पात्रतेत लवचिकता व सुधारणा
2025 मध्ये करण्यात आलेल्या सुधारित मार्गदर्शक सूचनांनुसार, आता काही अटी रद्द करण्यात आल्या असून उत्पन्न मर्यादा 15,000 रुपये करण्यात आली आहे. पूर्वी ज्या कुटुंबांकडे दुचाकी, स्कूटर किंवा मासेमारीसाठी होडी होती, त्यांना अपात्र ठरवले जात होते, पण आता हे निकष हटवण्यात आले आहेत.
📢 हे पण वाचा :- FD गुंतवणुकीत जबरदस्त परतावा! ₹1 लाखावर मिळणार ₹44,995 नफा
याशिवाय, जे नागरिक पूर्वी वेळेअभावी किंवा माहितीअभावी सर्वेक्षणात सहभागी होऊ शकले नाहीत, त्यांच्यासाठी सरकारने सर्वेक्षणाची अंतिम तारीख 15 मेपर्यंत वाढवली आहे. यामुळे अधिक पात्र लाभार्थ्यांना योजना मिळवण्याची संधी प्राप्त होणार आहे. पूर्वी लागू असलेल्या 13 अटींपैकी आता फक्त 10 अटी लागू राहतील. चला तर पाहूया कोणत्या अटी रद्द करण्यात आल्या आहेत.
पूर्वी लागू असलेले 13 निकष (आता 10 लागू):
- मासिक उत्पन्न 10,000 रुपये किंवा त्यापेक्षा कमी असणे
- घरात 16 ते 59 वयोगटातील कोणताही प्रौढ नसणे
- महिला प्रधान कुटुंब (कोणताही पुरुष सदस्य नसलेले)
- कुटुंबातील 25 वर्षांवरील सदस्य पूर्णतः अशिक्षित असणे
- अपंग व्यक्ती असलेले किंवा कोणताही सक्षम प्रौढ नसलेले कुटुंब
- केवळ मजुरीवर अवलंबून असलेले व जमीन नसलेले कुटुंब
- 16-59 वयोगटातील कोणताही वयस्क सदस्य नसलेले घर
- संपूर्ण बेघर किंवा एकच खोली असलेले घर
- अनुसूचित जाती, जमाती किंवा अल्पसंख्याक समाजातील कुटुंब
- मासेमारी होडी किंवा दुचाकी असणारे कुटुंब (निकालात)
- वीज कनेक्शन नसलेले कुटुंब
- शौचालय नसलेले कुटुंब
- स्वयंपाकासाठी गॅस चूल नसलेले घर
रद्द करण्यात आलेले तीन निकष:
नवीन मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार खालील तीन निकष आता अपात्र ठरण्याचे कारण राहिले नाहीत:
- दुचाकी किंवा मासेमारीसाठी होडी असणे
- वीज कनेक्शनची अनुपस्थिती
- घरात गॅस चूल नसणे
📢 हे पण वाचा :- आधार कार्डवर ५ लाखांचे कर्ज मिळवा, तेही कोणत्याही गॅरंटीशिवाय
या बदलांमुळे काय बदलले?
- उत्पन्न मर्यादा 15,000 रुपये करण्यात आली आहे
- वाहन किंवा नाव असणे अपात्रतेचे कारण राहिलेले नाही
- अधिक गरजू कुटुंबांना योजनेचा लाभ मिळण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे
- सामाजिक व आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांना प्राधान्य
हे बदल गरजूंना दिलासा देणारे असून, 2025 मध्ये ही योजना अधिक व्यापक स्तरावर पोहोचेल अशी अपेक्षा आहे.